TELL czy SAY

Czasowniki "say" (czas przeszły "said\", imiesłów bierny "said") i "tell" (czas przeszły "told\", imiesłów bierny "told") tłumaczy się na polski zazwyczaj jako 'mówić' lub 'powiedzieć'.

\"Say" odnosi się właściwie do wszelkich typów wypowiedzi, w tym również np. do pytań, okrzyków zachwytu czy pozdrowień, podczas gdy "tell" tylko do takich, w których stwierdza się fakty albo nakazuje czy doradza, co należałoby zrobić. Obydwu czasowników można używać zarówno w mowie niezależnej (gdy przytacza się bezpośrednio czyjąś wypowiedź), jak i w mowie zależnej. Różnica znaczeniowa jest wyraźna zwłaszcza w mowie niezależnej, gdzie "say" określa prawie wszystkie typy mówienia, a "tell" tylko niektóre z nich. W mowie zależnej ani "say\", ani "tell" nie mogą służyć do relacjonowania pytań.

(1a) \'Add some more water and keep kneading,' she said.
\"Dodaj jeszcze trochę wody i dalej wyrabiaj ciasto" - powiedziała.
(1b) \'Add some more water and keep kneading,' she told him.
\"Dodaj jeszcze trochę wody i dalej wyrabiaj ciasto" - powiedziała mu.
(2a) \'Good afternoon, everyone.' Charles said to the students.
\"Dzień dobry wszystkim" - Charles powiedział do studentów.
(2b) *\'Good afternoon, everyone.' Charles told the students.
(3a) \'What\'s the matter with you?' I said.
\"Co się z tobą dzieje?" - powiedziałam.
(3b) *\'What\'s the matter with you?' I told him.
(4) \'What are you doing?' I asked him/I said (to him).
\"Co robisz?" - zapytałem go/powiedziałem (do niego).
(5a) I asked him what he was doing.
Zapytałem go, co robi.
(5b) *I said what he was doing.
(5c) *I told him what he was doing.

Należy zwrócić uwagę, że zdania (5b) i (5c) nie są gramatycznie niepoprawne, ale nie mogą być użyte jako parafraza pytania w mowie zależnej (znaczą one odpowiednio: 'powiedziałem, co on robi' i 'powiedziałem mu, co robi').

Z wyjątkiem utartych wyrażeń, o których będzie mowa poniżej, obowiązuje reguła, że bezpośrednio po czasowniku "tell" następuje imię własne, rzeczownik lub zaimek osobowy, czyli - ogólniej - dopełnienie wskazujące na tego, komu się coś mówi. Czasownik "say" nie wymaga takiego dopełnienia, a jeżeli chce się je dodać, to musi ono przybrać postać wyrażenia z przyimkiem "to" ('do'), np.:

(6a) Alastair told me that he wouldn\'t be back before ten.
Alastair powiedział mi, że nie będzie z powrotem przed dziesiątą.
(6b) *Alastair told to me that he wouldn\'t be back before ten.
(7a) Alastair said to me that he wouldn\'t be back before ten.
Alastair powiedział do mnie, że nie będzie z powrotem przed dziesiątą.
(7b) *Alastair said me that he wouldn\'t be back before ten.

Słowa "say" i "tell" przyjmują również dopełnienie innego rodzaju - takie, które określa, co zostało powiedziane. "Say" łączy się z rzeczownikami, które odnoszą się do potocznych jednostek językowych (np. "say a word" 'powiedzieć słowo', "say a phrase" 'wypowiedzieć wyrażenie', "say a sentence" 'wypowiedzieć zdanie', "say a name" 'powiedzieć imię'), wyodrębnianych ze względu na budowę i funkcje, niezależnie od znaczenia. "Tell" występuje zaś w utartych zwrotach z takimi rzeczownikami, które kwalifikują wypowiedź co do gatunku czy prawdziwości "'tell a story" 'opowiedzieć historię', "tell a joke" 'opowiedzieć dowcip', "tell the truth" 'mówić prawdę', "tell a lie" 'skłamać'). Należy pamiętać, że rzeczowników w zwrotach z "tell" nie zastępuje się zaimkami "it" ('to') czy "this" ('to').

(8) Sulky as usual, he didn\'t say a word and left the room to be on his own.
Nadąsany jak zwykle, nie powiedział ani słowa i wyszedł z pokoju, żeby być sam.
(9) It\'s bedtime. Would you like me to tell you a story before you go to sleep?
Czas do łóżka. Czy chciałbyś, żebym ci opowiedział bajkę, zanim pójdziesz spać?

\"Tell" używany bywa również z niektórymi rzeczownikami lub zaimkami w znaczeniu 'odróżnić', np. "tell the difference" ('wskazać różnicę między dwiema rzeczami') czy "tell one from the other" ('odróżnić jedno od drugiego'), np.:

(10) I can\'t tell this note from the previous one - I just can\'t hear the difference.
Nie umiem powiedzieć, czym ta nuta różni się od poprzedniej - po prostu nie słyszę różnicy.

Inny popularny zwrot, w którym "tell" występuje z dopełnieniem nieokreślającym osoby, to "tell the time" ('powiedzieć, która jest godzina'), np.:

(11) Ruth learnt to tell the time when her mum got her a watch for her fourth birthday.
Ruth nauczyła się odczytywać godzinę, gdy mama sprawiła jej zegarek na czwarte urodziny.

W przeciwieństwie do "say" czasownik "tell" spotykany jest w znaczeniu 'powiedzieć komuś, żeby coś zrobił', np.:

(12a) Dad\'s told me to clear my wardrobe and make room for our guest.
Tato powiedział mi, żebym opróżnił swoją szafę i zrobił miejsce dla naszego gościa.
(12b) *Dad\'s said to me to clear my wardrobe and make room for our guest.

Zarówno "say\", jak i "tell" używane są w stronie biernej. "Say" dotyczy wtedy tego, co inni mówią o osobie, która jest podmiotem zdania - jest to typowy sposób relacjonowania plotek i powszechnych opinii na czyjś temat. Jeśli taka opinia dotyczy tego, co współczesne z chwilą mówienia, używa się słowa "to" z formą podstawową odpowiedniego czasownika (por. przykład (13)); jeżeli zaś czegoś uprzedniego, jakiegoś czynu z przeszłości - właściwą konstrukcją jest "to" + "have" + imiesłów bierny (por. przykład (14)).

(13) I was said to own quite a lot of land in Mongolia - what nonsense!
Mówiono o mnie, że posiadam całkiem sporo ziemi w Mongolii - co za bzdura!
(14) Terry is said to have served a prison sentence in his youth.
Mówi się, że Terry odsiedział w młodości wyrok w więzieniu.

Czasownik "tell" oznacza z kolei, że zakomunikowano lub nakazano coś osobie, która jest podmiotem zdania w stronie biernej .

(15) I was told I couldn\'t expect any financial support for next year.
Powiedziano mi, że nie mogę spodziewać się żadnego wsparcia pieniężnego na przyszły rok.
(16) When I requested a copy of their report, I was told to mind my own business.
Kiedy poprosiłem o egzemplarz ich sprawozdania, powiedziano mi, żebym pilnował swoich własnych spraw.

Nie masz uprawnień do komentowania

JezykiObce.pl

Wszystko do nauki języków

Informacja

Komunikat dla użytkowników:

Od dnia 7.01.2019 zaprzestaliśmy codziennego wysyłania listy słówek.

Gramatyka - treści losowe

Zaloguj się lub zarejestruj aby skorzystać ze wszystkich funkcji portalu.

Loading ...