Czas teraźniejszy ciągły (“present continuous”) tworzy się poprzez dodanie do odmiennego czasownika posiłkowego “be” czasownika głównego w formie ciągłej (która nie podlega odmianie). Tworzenie formy ciągłej opisane jest w haśle FORMA “-ING”.

Zdania twierdzące:
1 os. liczby pojedynczej
“I am buying” (‘kupuję’)
2 os. liczby pojedynczej
“you are buying” (‘kupujesz’)
3 os. liczby pojedynczej
“he/she/it is buying” (‘on/ona/ono kupuje’)
1 os. liczby mnogiej
“we are buying” (‘kupujemy’)
2 os. liczby mnogiej
“you are buying” (‘kupujecie’)
3 os. liczby mnogiej
“they are buying” (‘kupują’)

Zdania przeczące:
1 os. liczby pojedynczej
“I am not buying” (‘nie kupuję’)
2 os. liczby pojedynczej
“you are not buying” (‘nie kupujesz’)
3 os. liczby pojedynczej
“he/she/it is not buying” (‘on/ona/ono nie kupuje’)
1 os. liczby mnogiej
“we are not buying” (‘nie kupujemy’)
2 os. liczby mnogiej
“you are not buying” (‘nie kupujecie’)
3 os. liczby mnogiej
“they are not buying” (‘nie kupują’)

Pytania:
1 os. liczby pojedynczej
“am I buying?” (‘czy kupuję?’)
2 os. liczby pojedynczej
“are you buying?” (‘czy kupujesz?’)
3 os. liczby pojedynczej
“is he/she/it buying?” (‘czy on/ona/ono kupuje?’)
1 os. liczby mnogiej
“are we buying?” (‘czy kupujemy?’)
2 os. liczby mnogiej
“are you buying?” (‘czy kupujecie?’)
3 os. liczby mnogiej
“are they buying?” (‘czy kupują?’)

Czasownik posiłkowy “be” w mowie potocznej niemal zawsze ulega ściągnięciu:

Formy ściągnięte czasownika “be”
1 os. liczby pojedynczej
“I’m buying” (‘kupuję’)
2 os. liczby pojedynczej
“you’re buying” (‘kupujesz’)
3 os. liczby pojedynczej
“he’s/she’s/it’s buying” (‘on/ona/ono kupuje’)
1 os. liczby mnogiej
“we’re buying” (‘kupujemy’)
2 os. liczby mnogiej
“you’re buying” (‘kupujecie’)
3 os. liczby mnogiej
“they’re buying” (‘kupują’)

Jeśli czasownik “be” nie jest ściągnięty, oznacza to szczególną emfazę, położenie nacisku na wypowiedź, np.:

(1) I’m listening to the radio.
Słucham radia.
(2) I am listening to the radio.
(Ależ) ja słucham radia!

Zwykle struktura pytań z przeczeniem (których często używa się np. w funkcji pytań retorycznych) jest następująca:

Pytania z negacją – pełne formy
1 os. liczby pojedynczej
“am I not buying?” (‘czy nie kupuję?’)
2 os. liczby pojedynczej
“are you not buying?” (‘czy nie kupujesz?’)
3 os. liczby pojedynczej
“is he/she/it not buying?” (‘czy on/ona/ono nie kupuje?’)
1 os. liczby mnogiej
“are we not buying?” (‘czy nie kupujemy?’)
2 os. liczby mnogiej
“are you not buying?” (‘czy nie kupujecie?’)
3 os. liczby mnogiej
“are they not buying?” (‘czy nie kupują?’)

Jeżeli jednak stosujemy ściągniętą formę czasownika posiłkowego “be”, pytanie z przeczeniem w pierwszej osobie liczby pojedynczej jest nietypowe:

Pytania z negacją – formy ściągnięte
1 os. liczby pojedynczej
“aren’t I buying?” (‘czy nie kupuję?’) *amn’t I buying?
2 os. liczby pojedynczej
“aren’t you buying?” (‘czy nie kupujesz?’)
3 os. liczby pojedynczej
“isn’t he/she/it buying?” (‘czy on/ona/ono kupuje?’)
1 os. liczby mnogiej
“aren’t we buying?” (‘czy nie kupujemy?’)
2 os. liczby mnogiej
“aren’t you buying?” (‘czy nie kupujecie?’)
3 os. liczby mnogiej
“aren’t they buying?” (‘czy nie kupują?’)

Czasu teraźniejszego ciągłego używamy w następujących wypadkach:

- do opisu sytuacji mających miejsce w trakcie wypowiedzi
- do opisu sytuacji mających miejsce aktualnie, choć niekoniecznie w samym momencie mówienia
- do opisu sytuacji powtarzalnych
- do opisu sytuacji z przeszłości
- do opisu zaplanowanej przyszłości

Wszystkie te użycia zostaną omówione poniżej.

I. Sytuacja mająca miejsce w momencie wypowiedzi

Czasu teraźniejszego ciągłego używa się do opisu wydarzeń, które trwają w momencie wypowiedzi, np.:

(3) What are you doing?
Co (teraz) robisz?
(4) Darek is drinking vodka.
Darek (właśnie) pije wódkę.

Zdanie (4) nie znaczy wcale, że osoba, o której mowa (‘Darek’), w ogóle często pije, czy też, że ma picie w zwyczaju (wtedy użylibyśmy czasu teraźniejszego prostego – por. CZAS PRESENT SIMPLE CZY CZAS PRESENT CONTINUOUS). Odnosi się ono tylko do konkretnego momentu – momentu mówienia. Z tego względu czasu teraźniejszego ciągłego używa się w sprawozdaniach (np. sportowych), by podkreślić, że opisywane zdarzenia dzieją się w trakcie relacji.

II. Wydarzenia bieżące

Czas teraźniejszy ciągły bywa stosowany do opisu wydarzeń, które nie trwają faktycznie w momencie wypowiedzi, ale których ciągłość i współczesność chce podkreślić rozmówca, np.:

(5) I’m reading Nabokov.
Czytam teraz Nabokova.
(6) I’m studying English.
Uczę się angielskiego.

Wypowiedzi (5) i (6) nie muszą odnosić się do momentu mówienia. Mogą paść w rozmowie, podczas której siłą rzeczy nie należy ich rozumieć literalnie (trudno jednocześnie rozmawiać i czytać Nabokova lub się uczyć). Celem takich konstrukcji jest podkreślenie aktualności (obecnie czytam Nabokova, wcześniej czytałem innych autorów; obecnie uczę się angielskiego, a rok temu itd.).

III. Sytuacja powtarzalna

Czas teraźniejszy ciągły opisuje czasem sytuację powtarzalną z teraźniejszości, zwłaszcza, gdy autor wypowiedzi chce wyrazić swój emocjonalny stosunek do niej, np.:

(7) He is always complaining about things.
On zawsze (bez przerwy) narzeka na wszystko.

Tego typu wypowiedź nie ma charakteru bezosobowego opisu rzeczywistości – osoba wypowiadająca zdanie (7) wyraża w nim swoją dezaprobatę, poirytowanie.

IV. Sytuacja z przeszłości

Czas teraźniejszy ciągły bywa używany do opisu sytuacji z przeszłości lub wręcz całkowicie abstrakcyjnych (w celu ułatwienia rozmówcy wyobrażenia ich sobie, wczucia się w opisywane zdarzenia). Często ma to miejsce w przypadku opisów naukowych, porad, gier narracyjnych (typu RPG) itp., np.:

(8) I’m opening the door. The smoke is rising from the test-tube.
Otwieram drzwi. Z próbówki wydobywa się dym.

W takim przypadku autor wypowiedzi, opisując wydarzenia z przeszłości, przywołuje je tak, jakby je ‘miał przed oczami’ w momencie mówienia.

V. Sytuacja z przyszłości

Również do planów dotyczących przyszłości można odnosić się przy pomocy czasu teraźniejszego ciągłego. Ma to miejsce zwłaszcza wtedy, gdy opisywana przyszłość jest niedaleka, np.:

(9) I’m working late tomorrow.
Jutro pracuję do późna.

Niemal zawsze podajemy w takim kontekście termin wydarzenia, o którym mowa, aby było jasne, że chodzi o przyszłość, por.:

(10) I’m meeting Terry after lunch.
Po lunchu spotykam się z Terry’m.
(11) I’m meeting Terry.
Właśnie jestem na spotkaniu z Terry’m.

Należy zwrócić szczególną uwagę, iż niektórych czasowników nie używa się w ogóle w czasie teraźniejszym ciągłym. To zagadnienie jest omówione dokładnie w haśle CZAS PRESENT SIMPLE CZY CZAS PRESENT CONTINUOUS .

• « poprz.
• nast. »